Dynamiczna psychoterapia dekonstruktywna (DDP) to stosunkowo nowa metoda terapeutyczna, która zyskuje coraz większe uznanie w środowisku psychoterapeutów. W tym artykule przyjrzymy się historii powstania tej metody, jej głównym założeniom oraz różnicom między DDP a tradycyjnymi podejściami psychodynamicznymi i terapią poznawczo-behawioralną (CBT).
Historia Powstania Metody DDP
Dynamiczna psychoterapia dekonstruktywna została opracowana na początku XXI wieku przez Roberta Gregory’ego, profesora psychiatrii na Uniwersytecie Syracuse w Nowym Jorku. Metoda ta wyrosła z potrzeby znalezienia skuteczniejszych form terapii dla osób z zaburzeniami osobowości, szczególnie z zaburzeniami typu borderline. Gregory, bazując na swoich doświadczeniach klinicznych oraz istniejących teoriach psychodynamicznych, stworzył podejście, które łączy w sobie elementy psychodynamiki z nowoczesnymi technikami terapeutycznymi.
Jak działa DDP?
W trakcie sesji terapeuta dąży z pacjentem do takich pośrednich celów jak:
- Zrozumienie procesów mentalnych: DDP kładzie duży nacisk na zrozumienie wewnętrznych procesów mentalnych pacjenta, w tym sposobu, w jaki pacjent interpretuje i nadaje znaczenie swoim doświadczeniom.
- Praca z tożsamością: Centralnym elementem DDP jest praca nad tożsamością pacjenta. Terapia ta skupia się na pomocy pacjentom w zrozumieniu i zrekonstruowaniu ich poczucia własnej tożsamości, często zaburzonej w wyniku różnych doświadczeń życiowych.
- Dekonstrukcja negatywnych przekonań: DDP używa technik dekonstrukcyjnych do kwestionowania i zmiany negatywnych, często głęboko zakorzenionych przekonań i schematów myślowych.
- Integracja emocjonalna: Metoda ta stawia na integrację rozproszonych i często sprzecznych stanów emocjonalnych, co ma na celu osiągnięcie większej spójności emocjonalnej i psychicznej.
Teoria Więzi w DDP
Teoria więzi, zapoczątkowana przez Johna Bowlby’ego, odgrywa kluczową rolę w DDP. Według tej teorii, wczesne relacje z opiekunami mają fundamentalne znaczenie dla rozwoju psychicznego i emocjonalnego jednostki. DDP wykorzystuje tę wiedzę, koncentrując się na tym, jak wczesne doświadczenia relacyjne wpływają na obecne problemy pacjentów, w szczególności na ich sposób tworzenia i utrzymywania relacji, a także na ich obraz siebie i innych.
W DDP, terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć i przetworzyć te wczesne doświadczenia, co może prowadzić do głębszego zrozumienia obecnych wzorców zachowań i myślenia, a także do ich modyfikacji.
Dekonstruktywizm Derridy w DDP
Dekonstruktywizm, filozofia stworzona przez Jacques’a Derridę, wnosi do DDP perspektywę analizy i reinterpretacji znaczeń. Derrida argumentował, że znaczenia nie są stałe ani jednoznaczne, ale zamiast tego są zawsze otwarte na reinterpretację i zmianę. W kontekście DDP, to podejście jest wykorzystywane do kwestionowania i dekonstruowania utrwalonych przekonań i narracji pacjenta o sobie samym, jego relacjach i doświadczeniach.
Terapeuta DDP wspiera pacjenta w procesie rozpoznawania i redefiniowania tych narracji, co może prowadzić do bardziej elastycznego i adaptacyjnego sposobu myślenia o sobie i świecie.
Co ciekawe: wiele pojęć z teorii Derridy pasuje czy znajduje swoje odpowiedniki w myśleniu psychoanalitycznym.
Różnice między DDP a innymi formami terapii
DDP różni się od tradycyjnej terapii psychodynamicznej i CBT, łącząc głębokie zrozumienie wewnętrznych procesów psychicznych (charakterystyczne dla podejścia psychodynamicznego) z aktywnym kwestionowaniem i reinterpretacją przekonań (często spotykane w CBT), ale robi to w unikalny sposób:
- Aktywna rola terapeuty: W DDP terapeuta jest bardziej aktywny niż w tradycyjnej psychodynamice, ale jego działania są bardziej skoncentrowane na procesie dekonstrukcji niż na bezpośredniej zmianie myślenia, jak w CBT. W DDP terapeuta nie jest aż tak bardzo dyrektywny jak terapeuci poznawczo behawioralni (nie naucza, nie wskazuje sztywno tematu sesji).
- Skupienie na narracjach: DDP koncentruje się na tym, jak pacjenci konstruują swoje narracje i znaczenia, a nie tylko na ich zachowaniach czy myślach.
- Integracja emocjonalna i relacyjna: DDP łączy pracę nad emocjami i relacjami w sposób, który uwzględnia zarówno wczesne doświadczenia, jak i obecne konstrukcje psychiczne.
- Skupienie na teraźniejszości. W porównaniu z typową terapią psychodynamiczną na sesjach DDP stosunkowo rzadziej wraca się do przeszłości. Pracuje się głównie na bazie teraźniejszych sytuacji.
- Odmienny setting. W DDP ściśle określona jest długość pracy. Według manuali dostępnych w sieci preferowana jest praca przez 12 miesięcy (więc znacznie dłużej niż np. krótkie terminy terapeutów CBT, ale też krócej niż np. terapia długoterminowa w niektórych procesach psychodynamicznych).
Podsumowanie
Dynamiczna psychoterapia dekonstruktywna stanowi fascynujące połączenie psychologii i filozofii, oferując głębokie i wielowymiarowe podejście do leczenia zaburzeń osobowości, szczególnie typu borderline. Integracja teorii więzi z dekonstruktywizmem Derridy pozwala na unikalne spojrzenie na proces terapeutyczny, otwierając nowe możliwości dla zrozumienia i leczenia złożonych problemów psychicznych.
Jako terapeuta, który ciągle poszukuje nowych metod i podejść, uważam, że DDP oferuje cenne narzędzia i perspektywy, które mogą znacząco wzbogacić praktykę terapeutyczną. To podejście podkreśla znaczenie zrozumienia głębokich procesów psychicznych i emocjonalnych, a jednocześnie zachęca do aktywnego kwestionowania i redefiniowania osobistych narracji i przekonań.